मी तशी लहानच होते तेव्हा. मोठ्या शाळेत येऊन काहीच महिने झालेले. आणि आईने दिवाळीत हैद्राबादला जाऊया असा प्रस्ताव मांडला. गृहमंत्र्यांचा प्रस्ताव नाकारण्याची हिम्मत आजही आमच्या कोणामध्येच नाही, तेव्हा तर सवालच नव्हता. ती आमची पहिली लॉन्ग टूर. त्यानंतर जी टूर-टूर सुरु आहे ती आजतागायत. तर, जेव्हा नवीन ठिकाणी फिरायला जायचो तेव्हा एक गोष्ट सगळीकडे कायम दिसायची ती म्हणजे पाठीवर एखादी सॅक, हातात मॅप(तेव्हा गूगल मॅप्स नव्हते) आणि गॉगल्स घातलेली परदेशी मंडळी. ही मंडळी एकेकटी एवढ्या लांब येतात, दुसऱ्या देशात राहतात, सगळं म्हणजे सगळं नवीन असूनही मस्त मजा करतात. ते बघून या अशा ट्रॅव्हलर्सबद्दल एक कुतूहल होतं. आयुष्यात एकदा तरी हे असं करायचं असं तेव्हाच कुठेतरी मनात घर करून बसलेलं. परवा त्याला मुहूर्त लागला आणि पॉंडिचेरीला जाणं झालं.
बंगलोरमध्ये असताना माणूस पॉंडिचेरीला गेला नाही म्हणजे घाटावर राहणाऱ्या आणि फिरायची आवड असणाऱ्या माणसाने कोकणात न जाण्यासारखं आहे. इथून पूर्वेकडचा जवळचा आणि सुंदर समुद्रकिनारा असणारं शहर म्हणजे पॉंडिचेरी. इतकं साधं सोपं गणित आहे हे.
इथून निघून एखाद्या वीकेंडला संपूर्ण पॉंडिचेरी बघता येतं. शुक्रवारी रात्री निघालं कि शनिवारी पहाटे पहाटे माणूस पॉंडिचेरीमध्ये येतो. आपलं नशीब चांगलं असेल तर नुकतं तांबडं फुटत असताना आपण तिथे पोहोचतो. बसने जात असू तर बसस्टॅन्डपाशीच एखादी रिक्षा करायची (मीटरने मिळायची शक्यता कमीच)आणि सरळ बीच रोड गाठायचा. रोडच्या २०-२५ मीटर अलिकडे रिक्षा थांबते कारण संध्याकाळी पाच ते सकाळी नऊ हा रस्ता गाड्यांसाठी बंद असतो. रिक्षातून उतरत असताना आकाश उजळत असतं. थोडंसं चाललो कि एकदम मऊ मऊ वाळूत पोहोचतो आपण. आपल्या स्वभावाला साजेल अशी जागा शोधायची आणि सूर्योदय बघायचा. मधेच एखादा ढग सूर्याशी लपाछपी खेळत असतो. आयुष्यात बऱ्याचदा समुद्रावरचा सूर्यास्त बघणाऱ्या पश्चिम किनाऱ्याकडच्या आपल्यासाठी हा फार सुखद अनुभव असतो. जर आपण सप्टेंबर ते फेब्रुवारीच्या आसपास गेलो तर साडे सात-आठ वाजेपर्यंत किनाऱ्यावर बसू शकतो. चक्कर मारू शकतो. रोडच्या टोकाशी चहावाले असतात, तिथे १० रुपयांत सुंदर चहा पिऊ शकतो किंवा किनाऱ्यावर शांतपणे बसू शकतो....
पॉंडिचेरीमध्ये बघायलाच हव्यात अशा ज्या गोष्टी आहेत त्या म्हणजे ऑरोविले, अरबिंदो आश्रम, पॅराडाईज बीच, सेरेनिटी बीच, Basilica of the Sacred Heart of Jesus .आणि वेळ उरलाच तर मग बोटॅनिकल गार्डन, सायंटिफिक गॅलरी, Immaculate Conception Cathedral, ऑरोविले बीच, म्युझियम्स आणि जितकी हवी तितकी मंदिरं. स्टॅन्डजवळच टू व्हीलर्स भाड्याने मिळतात, दिवसाला चारशे रुपये.मी विजय आर्या नावाच्या दुकानामधून गाडी भाड्याने घेतली होती. आपल्या आवडीची, सोयीची गाडी घ्यायची आणि पॉंडिचेरी फिरायला निघायचं.
पॉंडिचेरीपासून साधारण ११ किलोमीटरवर असणारी ऑरोविल ही अशी जागा आहे जिथे जवळपास पन्नास देशांतून ५०,००० लोक येऊन राहत आहेत. ही खऱ्या अर्थाने 'वसुधैव कुटुंबकम' आचरणात आणणारी जागा आहे. कुणीही या, स्वयंसेवक व्हा, राहा आणि इथलेच होऊन जा असं त्यांचं तत्व आहे. योगी अरविंदांच्या साथी मीरा अल्फासा ज्यांना सगळे माताजी किंवा मदर म्हणतात त्यांनी या अनोख्या टाऊनशिपची संकल्पना मांडली. २८ फेब्रुवारी १९६८ जवळपास ५००० लोकांनी एका वडाच्या झाडाखाली(जे अजूनही तिथे आहे) भूमिपूजन केलं आणि या जागेच्या जन्माची कथा मांडायला सुरुवात झाली. आता मात्र खूप मोठ्या प्रमाणावर त्याचा विस्तार झालेला आहे. मातृमंदिर हे तिथे असणारं एक अनोखं ध्यानकेंद्र आहे. त्यात ध्यानासाठी १२ खोल्या आहेत. प्रत्येक खोलीचा रंग वेगळा आहे. खूप विचार करून हे केंद्र बांधण्यात आलेलं आहे. त्याची संपूर्ण माहिती बुकिंग बूथजवळ मिळते. मातृमंदिरात आतमध्ये जाण्यासाठी किमान एक दिवस आधी परवानगी घ्यावी लागते. आणि रविवारी हे केंद्र बंद असतं. त्यामुळे फक्त शनिवार-रविवार जाणाऱ्या लोकांना ते बघायला मिळत नाही. पण त्याचा विडिओ मात्र बघता येतो आणि दुरूनच ते केंद्रदेखील बघता येतं. त्यावरून साधारणपणे अंदाज येतो.
ऑरोविल मध्ये आपल्याला पाठीवर सहा महिन्याच्या बाळाला बांधून अव्हेंजरवरून जाणारी एखादी जर्मन बाई दिसेल. पोटावर एक बाळ आणि मागे सीटवर एक असं घेऊन सायकलवरून मातृमंदिराकडे जाणारी एखादी कोरियन बाई दिसेल. किचनमध्ये ऑर्डर देणारा एखादा चिनी पुरुष दिसेल. आणि असे बरेच लोक दिसतील. एकमेकांची भाषा येत नसूनही इथे लोकांनी खूप शांत वसाहत वसवली आहे.त्यामुळेच कदाचित इथून बाहेर पडताना आपल्यालाही खूप शांत वाटल्याशिवाय राहत नाही.
ऑरोविल मधून परत येताना तिथला बीच बघायचा. पॉंडिचेरीमध्ये एखादा बीच सोडला तर बाकीचा कुठलाही बीच खेळण्यासाठी अनुकूल नाही. त्यामुळं वेडं धाडस करू नये. मग तिथून निघून सरळ सेरेनिटी बीचवर यायचं. अथांग समुद्र, मागे मावळतीला निघालेला सूर्य आणि आपण. केवळ सुख. इथे कितीही वेळ बसलं तरी निघावंसं वाटत नाही. आजूबाजूला सुंदर कॅफे आहेत. खायची-प्यायची(प्यायची विशेष) चैन आहे. एवढं होईपर्यंत संध्याकाळ संपून जाते. फ्रेंच डिनर किंवा स्पेशल तामिळ डिनर करावा आणि बीच रोडवर येऊन बसावं. खऱ्या मुंबईकराला मरीन ड्राइव्ह म्हणल्यावर कसं वाटतं तसं आपल्याला इथे वाटतं. रोडच्या टोकाशी GMT आईस्क्रिम शॉप आहे. 'नो वन शुड मिस धिस..' नंतर मग वाटलं तर रात्रभर बीचरोडवर बसता, फिरत येतं.
दुसऱ्यादिवशी पॅराडाईज बीच आणि अरबिंदो आश्रम बघायचा. पॅराडाईज बीचला दोन प्रकारे जाता येतं. रस्त्याने गेलो तर आपण थेट बीचवर पोहोचतो. नाहीतर मग 'चुन्नाम्बर' जवळ गाडी पार्क करायची आणि बोटीने बीचवर जायचं. दोन्ही अनुभव सुरेखच आहेत. बोटने जायचं असेल तर सकाळी ९ ची पहिली फेरी गाठायची आणि बीचवर धमाल करायची. नावाला साजेसा असा बीच आहे हा. एवढं होईपर्यंत १२ वाजून जातात. मग मस्त जेवण करायचं. म्युझिअम्स आणि चर्चेस बघायची. रविवार असेल तर 'मास' म्हणजे काय असतं तेही अनुभवता येतं. खूप देखणी आणि व्यवस्थित राखलेली चर्चेस आहेत ही. वाटलं तर बोटॅनिकल गार्डन बघायची, जिथे टॉय ट्रेनमध्ये बसता येतं. पुन्हा लहान होता येतं...
नंतर साधारण दोनच्या आसपास अरबिंदो आश्रमात जायचं. हा आश्रम ९-१२ आणि २-६ पर्यटकांसाठी खुला असतो. तिथे कितीही वेळ बसता येतं. अट मात्र एकच. अज्जिबात आवाज करायचा नाही. योगी अरविंदांच्या कथा प्रचंड रोमहर्षक आहेत. त्याबद्दल तिथल्या लायब्ररीमध्ये विपुल साहित्य उपलब्ध आहे. आश्रमातून बाहेर पडताना खूप शांत आणि समाधानी वाटतं.
मग पुन्हा एकदा बीचरोड वर जायचं. सनसेट अनुभवायचा. गार वारा खात चक्कर मारायची. अनेक महिन्यांची ऊर्जा मिळते इथे. मनसोक्त भटकून झालं कि मग गाडी परत द्यायची आणि परतीच्या प्रवासाला निघायचं..
इथे अजूनही फ्रेंच प्रशासनाच्या खुणा आहेत. पॉंडिचेरी आणि पुदुच्चेरी मध्ये इंडिया आणि भारतात जसा फरक आहे तसा फरक जाणवतो. भाषेची थोडीफार अडचण होऊ शकते पण सगळं निभावून नेता येतं अशी जादू आहे इथे. खूप सच्ची माणसं आहेत. सगळ्यांत समाधानाची गोष्ट म्हणजे कमी कपड्यांतल्या मुली असूनही कोणी कोणाला वखवखलेल्या नजरेने बघत नाही, कुत्सित शेरे मारत नाही. त्यामुळं सगळीकडे एक आश्वासक सुरक्षितता आहे जी आजकाल क्वचितच अनुभवायला मिळते. खूप कमी ठिकाणी गेल्यावर वाटतं कि आपण इथे कितीही वेळा येऊ शकतो. तसंच काहीसं झालं इथे. फारच प्रेमात पडले मी या शहराच्या.. After all, life is great by the sea, toes in the sand and waves rolling in feeling the breeze!!!
P.S. Special thanks to google maps and headphones!
बंगलोरमध्ये असताना माणूस पॉंडिचेरीला गेला नाही म्हणजे घाटावर राहणाऱ्या आणि फिरायची आवड असणाऱ्या माणसाने कोकणात न जाण्यासारखं आहे. इथून पूर्वेकडचा जवळचा आणि सुंदर समुद्रकिनारा असणारं शहर म्हणजे पॉंडिचेरी. इतकं साधं सोपं गणित आहे हे.
इथून निघून एखाद्या वीकेंडला संपूर्ण पॉंडिचेरी बघता येतं. शुक्रवारी रात्री निघालं कि शनिवारी पहाटे पहाटे माणूस पॉंडिचेरीमध्ये येतो. आपलं नशीब चांगलं असेल तर नुकतं तांबडं फुटत असताना आपण तिथे पोहोचतो. बसने जात असू तर बसस्टॅन्डपाशीच एखादी रिक्षा करायची (मीटरने मिळायची शक्यता कमीच)आणि सरळ बीच रोड गाठायचा. रोडच्या २०-२५ मीटर अलिकडे रिक्षा थांबते कारण संध्याकाळी पाच ते सकाळी नऊ हा रस्ता गाड्यांसाठी बंद असतो. रिक्षातून उतरत असताना आकाश उजळत असतं. थोडंसं चाललो कि एकदम मऊ मऊ वाळूत पोहोचतो आपण. आपल्या स्वभावाला साजेल अशी जागा शोधायची आणि सूर्योदय बघायचा. मधेच एखादा ढग सूर्याशी लपाछपी खेळत असतो. आयुष्यात बऱ्याचदा समुद्रावरचा सूर्यास्त बघणाऱ्या पश्चिम किनाऱ्याकडच्या आपल्यासाठी हा फार सुखद अनुभव असतो. जर आपण सप्टेंबर ते फेब्रुवारीच्या आसपास गेलो तर साडे सात-आठ वाजेपर्यंत किनाऱ्यावर बसू शकतो. चक्कर मारू शकतो. रोडच्या टोकाशी चहावाले असतात, तिथे १० रुपयांत सुंदर चहा पिऊ शकतो किंवा किनाऱ्यावर शांतपणे बसू शकतो....
पॉंडिचेरीमध्ये बघायलाच हव्यात अशा ज्या गोष्टी आहेत त्या म्हणजे ऑरोविले, अरबिंदो आश्रम, पॅराडाईज बीच, सेरेनिटी बीच, Basilica of the Sacred Heart of Jesus .आणि वेळ उरलाच तर मग बोटॅनिकल गार्डन, सायंटिफिक गॅलरी, Immaculate Conception Cathedral, ऑरोविले बीच, म्युझियम्स आणि जितकी हवी तितकी मंदिरं. स्टॅन्डजवळच टू व्हीलर्स भाड्याने मिळतात, दिवसाला चारशे रुपये.मी विजय आर्या नावाच्या दुकानामधून गाडी भाड्याने घेतली होती. आपल्या आवडीची, सोयीची गाडी घ्यायची आणि पॉंडिचेरी फिरायला निघायचं.
पॉंडिचेरीपासून साधारण ११ किलोमीटरवर असणारी ऑरोविल ही अशी जागा आहे जिथे जवळपास पन्नास देशांतून ५०,००० लोक येऊन राहत आहेत. ही खऱ्या अर्थाने 'वसुधैव कुटुंबकम' आचरणात आणणारी जागा आहे. कुणीही या, स्वयंसेवक व्हा, राहा आणि इथलेच होऊन जा असं त्यांचं तत्व आहे. योगी अरविंदांच्या साथी मीरा अल्फासा ज्यांना सगळे माताजी किंवा मदर म्हणतात त्यांनी या अनोख्या टाऊनशिपची संकल्पना मांडली. २८ फेब्रुवारी १९६८ जवळपास ५००० लोकांनी एका वडाच्या झाडाखाली(जे अजूनही तिथे आहे) भूमिपूजन केलं आणि या जागेच्या जन्माची कथा मांडायला सुरुवात झाली. आता मात्र खूप मोठ्या प्रमाणावर त्याचा विस्तार झालेला आहे. मातृमंदिर हे तिथे असणारं एक अनोखं ध्यानकेंद्र आहे. त्यात ध्यानासाठी १२ खोल्या आहेत. प्रत्येक खोलीचा रंग वेगळा आहे. खूप विचार करून हे केंद्र बांधण्यात आलेलं आहे. त्याची संपूर्ण माहिती बुकिंग बूथजवळ मिळते. मातृमंदिरात आतमध्ये जाण्यासाठी किमान एक दिवस आधी परवानगी घ्यावी लागते. आणि रविवारी हे केंद्र बंद असतं. त्यामुळे फक्त शनिवार-रविवार जाणाऱ्या लोकांना ते बघायला मिळत नाही. पण त्याचा विडिओ मात्र बघता येतो आणि दुरूनच ते केंद्रदेखील बघता येतं. त्यावरून साधारणपणे अंदाज येतो.
ऑरोविल मध्ये आपल्याला पाठीवर सहा महिन्याच्या बाळाला बांधून अव्हेंजरवरून जाणारी एखादी जर्मन बाई दिसेल. पोटावर एक बाळ आणि मागे सीटवर एक असं घेऊन सायकलवरून मातृमंदिराकडे जाणारी एखादी कोरियन बाई दिसेल. किचनमध्ये ऑर्डर देणारा एखादा चिनी पुरुष दिसेल. आणि असे बरेच लोक दिसतील. एकमेकांची भाषा येत नसूनही इथे लोकांनी खूप शांत वसाहत वसवली आहे.त्यामुळेच कदाचित इथून बाहेर पडताना आपल्यालाही खूप शांत वाटल्याशिवाय राहत नाही.
ऑरोविल मधून परत येताना तिथला बीच बघायचा. पॉंडिचेरीमध्ये एखादा बीच सोडला तर बाकीचा कुठलाही बीच खेळण्यासाठी अनुकूल नाही. त्यामुळं वेडं धाडस करू नये. मग तिथून निघून सरळ सेरेनिटी बीचवर यायचं. अथांग समुद्र, मागे मावळतीला निघालेला सूर्य आणि आपण. केवळ सुख. इथे कितीही वेळ बसलं तरी निघावंसं वाटत नाही. आजूबाजूला सुंदर कॅफे आहेत. खायची-प्यायची(प्यायची विशेष) चैन आहे. एवढं होईपर्यंत संध्याकाळ संपून जाते. फ्रेंच डिनर किंवा स्पेशल तामिळ डिनर करावा आणि बीच रोडवर येऊन बसावं. खऱ्या मुंबईकराला मरीन ड्राइव्ह म्हणल्यावर कसं वाटतं तसं आपल्याला इथे वाटतं. रोडच्या टोकाशी GMT आईस्क्रिम शॉप आहे. 'नो वन शुड मिस धिस..' नंतर मग वाटलं तर रात्रभर बीचरोडवर बसता, फिरत येतं.
दुसऱ्यादिवशी पॅराडाईज बीच आणि अरबिंदो आश्रम बघायचा. पॅराडाईज बीचला दोन प्रकारे जाता येतं. रस्त्याने गेलो तर आपण थेट बीचवर पोहोचतो. नाहीतर मग 'चुन्नाम्बर' जवळ गाडी पार्क करायची आणि बोटीने बीचवर जायचं. दोन्ही अनुभव सुरेखच आहेत. बोटने जायचं असेल तर सकाळी ९ ची पहिली फेरी गाठायची आणि बीचवर धमाल करायची. नावाला साजेसा असा बीच आहे हा. एवढं होईपर्यंत १२ वाजून जातात. मग मस्त जेवण करायचं. म्युझिअम्स आणि चर्चेस बघायची. रविवार असेल तर 'मास' म्हणजे काय असतं तेही अनुभवता येतं. खूप देखणी आणि व्यवस्थित राखलेली चर्चेस आहेत ही. वाटलं तर बोटॅनिकल गार्डन बघायची, जिथे टॉय ट्रेनमध्ये बसता येतं. पुन्हा लहान होता येतं...
नंतर साधारण दोनच्या आसपास अरबिंदो आश्रमात जायचं. हा आश्रम ९-१२ आणि २-६ पर्यटकांसाठी खुला असतो. तिथे कितीही वेळ बसता येतं. अट मात्र एकच. अज्जिबात आवाज करायचा नाही. योगी अरविंदांच्या कथा प्रचंड रोमहर्षक आहेत. त्याबद्दल तिथल्या लायब्ररीमध्ये विपुल साहित्य उपलब्ध आहे. आश्रमातून बाहेर पडताना खूप शांत आणि समाधानी वाटतं.
मग पुन्हा एकदा बीचरोड वर जायचं. सनसेट अनुभवायचा. गार वारा खात चक्कर मारायची. अनेक महिन्यांची ऊर्जा मिळते इथे. मनसोक्त भटकून झालं कि मग गाडी परत द्यायची आणि परतीच्या प्रवासाला निघायचं..
इथे अजूनही फ्रेंच प्रशासनाच्या खुणा आहेत. पॉंडिचेरी आणि पुदुच्चेरी मध्ये इंडिया आणि भारतात जसा फरक आहे तसा फरक जाणवतो. भाषेची थोडीफार अडचण होऊ शकते पण सगळं निभावून नेता येतं अशी जादू आहे इथे. खूप सच्ची माणसं आहेत. सगळ्यांत समाधानाची गोष्ट म्हणजे कमी कपड्यांतल्या मुली असूनही कोणी कोणाला वखवखलेल्या नजरेने बघत नाही, कुत्सित शेरे मारत नाही. त्यामुळं सगळीकडे एक आश्वासक सुरक्षितता आहे जी आजकाल क्वचितच अनुभवायला मिळते. खूप कमी ठिकाणी गेल्यावर वाटतं कि आपण इथे कितीही वेळा येऊ शकतो. तसंच काहीसं झालं इथे. फारच प्रेमात पडले मी या शहराच्या.. After all, life is great by the sea, toes in the sand and waves rolling in feeling the breeze!!!
P.S. Special thanks to google maps and headphones!
